[Tlhingan-hol] nuq bop bom: 'ay' cha'vatlh loS: De' SuqmeH, qama' pe' je joy'wI'

ghunchu'wI' 'utlh qunchuy at alcaco.net
Tue Jun 19 13:04:25 PDT 2012


On Fri, Jun 1, 2012 at 9:07 PM, Qov <robyn at flyingstart.ca> wrote:
> 204: De' SuqmeH, qama' pe' je joy'wI'

(DaHjaj qama' ghaHbe' Mahoun'e'. QIn HIjwI' ghaH.)

> jatlh Qa'bar, "ghobe'. rIQtaH DeSDu'lIj DIr bIpawDI'. chaq bIghHa'Daq qaS.

yajHa'ba' Qa'bar.

> qaHevDI' qabIjmeH DaSmeywIj ro'Du'wIj je vIlo'. tlhoS qaHoHpu'[228] 'ach
> muyonmoHbe' ghorlI'bogh HomDu'[230], beymeylIj je.

bech HeSwI' 'e' qotlh 'e' HarDI' Qa'bar, naSqu' jay'.

You know the idiom {pel'aQDaj ghorpa'} "before it breaks it shell".
The subject of {ghor} causes the object to become broken.

> qaqIchtaHvIS
> choyajlaHbe'. nom tlhIngan Hol Daghojchu'meH QI' cham vIlo',

tlhoy pup jatlhmeH laHDaj. DaH QIjchu'.

> 'ach not De'
> vISuqmeH qajoy'ta'."
>
> jotHa'qu'choH Mahoun. Qa'bar bejvIplaw'. DeS So' 'e' nID 'ej nom tlhuHtaH.
> jatlh, "yIja', 'eSSIm."
>
> tamqu' 'eSSIm ghogh jatlhtaHvIS, "joHwI', pe' joy'wI' 'e' qelbe' Mahoun.
> qama' ghaHtaHvIS, porghDaj qoDDaq De' 'aplo' lanta' Qel." tlhoS tlhup
> 'eSSIm.
>
> jatlh Qa'bar, "Mahoun, qatlh not choja'pu'?"
>
> jatlh 'eSSIm, "Sovbe'pu', joHwI'. wa'Hu' ghu' QIj Qugh Qel, 'ach pe'
> tlhIngan Qel 'e' chaw'Qo' Mahoun."

Qa'barvaD Do'Ha'. Mahoun yuQDaq tlhej Qa'bar 'e' luchuplaH...

> vaHvo' Daqtagh lel Qa'bar. jachchoH Mahoun. quSvo' pumbe'meH bong ghaH poS
> DeS lo'DI' jachqu'.

jachqu'wI'vam vISIQnISchugh jIH, nom jIpuQ 'e' vIQub.

> raSDaq taj roQ Qa'bar. jachbe'choHDI' Mahoun jatlh
> Qa'bar, "DalelmeH SoH taj qanoblI', Mahoun."

QaQ 'op De' 'ej qab 'op De'.

> jatlh Mahoun, "qape''eghlaHbe'! mubot Hoch DujmeywIj."
>
> jatlh Qa'bar, "Dupe' 'eSSIm 'e' Dachaw''a'?"
>
> nom tlhuHtaH Mahoun. jatlh, " 'oy' qIlbogh Hergh Daghaj'a'?"

chaq yap gharben Dargh, 'ach ghaytan lI'bej HIq qIj. yelwIyyItvaD HoSghajqu''a'?

(rut qay'law' " ' je tay'.)

> rurbogh Hergh neHmo' nuch neH, DevwI' tIchpu' Mahoun 'e' Haj 'eSSIm, 'ach
> mon Qa'bar. Hu' 'ej HIvje' tInDaq HIq qang, HIvje' bID teb HIq, ghIq HIvje'
> naQ tebmeH bIQ lo'.

You used {teb} in two different senses. I think the second one matches
the examples we have (e.g. {tebwI'} "server in a fast-food
restaurant").

> Mahoun nob. jatlh, "yItlhutlh." tlhutlhtaHvIS tuS 'ach
> tlhutlhchu'. Daqtagh HeH nuD Qa'bar ghIq 'etlhDaq HIq lIch. meQmoH. qul bej
> Mahoun. jatlh Qa'bar, "vIwojmoHmeH."[239]

{woj} alone means "sterilize". I think you just want {vIwojmeH} "so
that I sterilize it". {vIwojmoHmeH} could work in a convoluted way if
you meant "[I set it on fire] in order to make it [the alcohol/flame]
sterilize (the knife)," but it would probably get strange if you
wanted to mention the knife explicitly.

> Mahoun DIrDaq, 'eSSIm ghopDu'Daq
> je HIq lIch. 'eSSImvaD taj ret'aq nob.
>
> "DaSIQrup'a'?" jatlh 'eSSIm.
>
> quSDaq ba'taH Mahoun 'ej raSDaq DeS lanta'. Daq cha'ta'bogh Qel qawchu'
> 'eSSIm.

maj, jISIvpu'.

> taj Qeq. SIbI' raSvo' DeS luH Mahoun. jatlh, "vISeHlaHbe'. taj
> vIleghDI' vIH'eghmoH."

vaj leghbe'nISba'.

> latlh HIq nob Qa'bar. vangmeH HIq loS, ghIq raSDaq DeS lanqa' Mahoun. rIQmo'
> yeb, polmeH 'uybe 'eSSIm. volchaH 'uchchoH 'ach DIr Hotpa' taj, DeS
> vIHqa'moH Mahoun. nom vang. Mahoun 'emDaq QamchoH 'eSSIm 'ach DaHjaj Mahoun
> SeHmeH yapbe' wa' DeS. DeSDaj SIjtaHvIS 'eSSIm vIHchugh Mahoun QIDqu'laHmo'
> pe'choHbe'. "jItlhIj," jatlh Mahoun. "peloS. chaq 'ut latlh HIvje'."

mIw SIQrupba'. mIw SIQqanglaw'. chaq vulchugh SIQlaH.

-- ghunchu'wI'



More information about the Tlhingan-hol mailing list