[Tlhingan-hol] nuq bop bom: 'ay' cha'vatlh cha': rIQlaw' yelwIyyItngan. QaHlaw' 'ej je'lI'.

Qov robyn at flyingstart.ca
Sun Jun 17 21:45:21 PDT 2012


At 21:23 '?????' 6/17/2012, you wrote:
>DaHjaj vISol 'e' vIbaq. DaHjaj lut vIlaDqa'.
>
>On Wed, May 30, 2012 at 6:06 PM, Qov <robyn at flyingstart.ca> wrote:
> > 202: rIQlaw' yelwIyyItngan. QaHlaw' 'ej je'lI'
>
>per ghanglu'pu''a'? QaHlaw' 'Iv? je'lI''a' yelwIyyItngan?

chIch Huj per. chaq not meq Datu'. chaq rIntaHvIS 'ay''a'vam Datu'.

> > Qa'bar QumwI' QoylaH 'eSSIm. ngemDaq Mahoun beymey Qoypu' qImyal negh 'ej
> > DIS 'ochDaq yelwIyyItngan DIr tu'pu' Hoqra'chaj.
>
>wabmey weghbe'ba' So'wI'.

lutwIjvaD weghbe'. Hov leng cham po'wI' jIHbe'.

> > jatlh Qa'bar, "vIghaj,
> > qImyal Sa'. cheghDI' yelwIyyItngan SuyDuj, lom vItatlh."
>
>Sa' tojbej. toH, bang lom leghmo' jachqa'pu' 'eSSIm, chaq 'e' luHarqang negh.

bInaS! tIqwIj 'oy'moH qech. bIQubDI' qImyal DaDalaH!

> > jangtaHvIS qImyal Sa', QoylaHbe' 'eSSIm, jatlhmo' Mahoun, "<lom vItatlh>
> > jatlh! lomwIj'e' luqellI'!"
>
>lomqoqDaj neH luqel, nom yajjaj.

lomqoq Daqel DaH 'e' vItlhoj. lutoj 'e' tlhojchugh qImyal, ghaytan 
bang lom leghnISbej 'eSSIm.

> > QumwI'vaD jatlh Qa'bar, "jISov. Qo'. SamImtaHbe'. Qapla', Sa'." chegh
> > Qa'bar. jatlh, "QaQ qechlIj, 'eSSIm. lom yu'laHbe'.
>
>wot tlhej pagh moHaq. yu'rupbogh wa' nuv qelbej.

qImyal qel. pong vIchelta'.

> > 'ej bIlugh. lIHIvta'
> > negh matlhHa'. bIjlu'."
>
>HIvta' wa' negh neH 'e' Harlaw'.

wej leghpu' 'eSSIm. ... toH, moHaq DaqIch.  bIDugh. maj.

> > Qu' ta'Ha'pu'mo' mang bIj qImyal 'e' Hajmo' mang,
> > cha'maH cha' joQDu' togh 'eSSIm, 'ach Qa'bar tlhochbe'.
>
>moch'a'Daj tlhoch 'e' neH'a' neH? pagh 'op peghtaH'a'?

bIQubchu'. 'eSSIm meq DaSovlaHbejbe'.

> > 'uSDu' SIHpu' Mahoun 'ej qIvDu' 'emDaq qab So'ta'. "DaH choHoH'a'?" jatlh.
> > yIH wab rur ghoghDaj puj.
>
><yIH wab rur> bIjatlhDI' jImIS. SumDI' tlhIngan, pe'vIl jach yIH 'ej
>vIDchoHlaw'. pujbe'bej wab lIngbogh.

leSpal vIqelchugh yIH rur wa' SIrgh 'ej chemvaH rur latlh. pe'vIl wab 
lIng chemvaH, yIH  je 'ach ... yu jatlhtaHvIS chemvaH, chorgh jatlh 
yIH. choyaj'a'?

> > jatlh Qa'bar, "ghobe'. qaSo' neH."
>
>Qa'barDaq quq pung HoS je.

:-)

> > Mahoun jotmoHbe'pu' De'vetlh. ravDaq ba'taH 'ej nom tlhuHtaH. jatlh, "qaH,
> > puqloDlI' luchotpu'chugh ghopDu'wIj jIQoSqu'. vIqawbe'chu'."
> >
> > ghopDu' qelpu'mo' Mahoun, Mahoun ghopDu' legh Qa'bar 'eSSIm je. rIQqu' DeS
> > poS.
>
>Left and right in Klingon are nouns, not "adjectival" verbs. If you
>mean "left arm", it should probably be {poS DeS} "left side's arm".
>{DeS poS} is more likely to mean "left side of the arm" (or "open
>arm", in the proper context).

vISovchu'. Qagh 'oH.

> > jatlh Qa'bar, "yIQamchoH. DeSlIj HIleghmoH." lob Mahoun. nItlhDu'
> > SIHvIp. pagh nIDqang. HuS neH ghop. Hotlu'DI' vIng.
>
>choHbejpu' ghu'. HoSHa'taH Mahoun qa'.

'oy'.

> > jatlh Qa'bar, "wa'Hu'
> > yuQ vIbavchoHtaHvIS DujlIj Doj vIleghpu'. qaHoy', Mahoun HoD. nuq Dapong?"
> >
> > HemchoH Mahoun. jatlh, "FarsajIy'aaaaaaHaaaagh!" jatlhtaHvIS Mahoun, yebDaj
> > lISta' Qa'bar. naSmeH ta'pu'be'. yeb wunmoHmeH ta'ta'.[232]
>
>Dujmey law' chIjpu'ba' Qa'bar.

Suvmo' Hoch tlhIngan, rIQDI' vay' QaHlaH HochHom 'e' vItul.

> > jatlh Qa'bar, "'eSSIm, may'luchvetlh retlhDaq Sevmey, Hoqra' je 
> lutu'lu' 'ej
> > vutpa'Daq SaH chuch. tIqem." lob 'eSSIm. Mahoun yeb QorghtaHvIS Qa'bar, loQ
> > vIngtaH Mahoun, 'ach leSchoH.
>
>SID jotmoHmeH mIw Sovbej Qa'bar.

lImtaHchugh Duy'qu'choH. leSnIS Mahoun. :-)

> > yebDajDaq Sev lanta'DI' Qa'bar, quSDaq ba'choH
> > Mahoun yebDajDaq chuch[233] 'uchtaHvIS.
>
>(nuq jatlh mI'vam QInHom? Huj pagh.)

vISamta'. pab qelbe'.
[233] The Federation would have some kind of high-tech device that 
automatically cooled the inflamed flesh to the exact therapeutic 
temperature, but I think Klingons can still use icepacks.

> > vutpa' ghoS Qa'bar. cha' baS maHpIn
> > qem. qagh ngaS wa' 'ej ghevI' ngaS latlh. nom DuD ghIq jatlh, "tISop!" qagh
> > luSopchoH. ghung Mahoun; qagh rur. Sop 'e' tIvba'.
>
>qagh tIv qagh rurbogh ghungwI' 'e' vItIv jIH.

vIqontaHvIS vIjunchoH. 'a mISmoHbe' 'e' vIwuq.

> > jatlh Qa'bar, "reH bISoprupmo' puqnI'loDwI' DaHaghmoHpu'. tlhoy Duje'taHmo'
> > rut poq DaSIQ."
>
>Saj mojpu''a' jay?

Saj!  tlhoS pup!

> > yay' Mahoun. jatlh, "qaH, chotlhabmoHneSta'mo' pItlho'qu' jIH, vavwI',
> > SoSwI', yurpu'wI' je,
>
>jatlhtaHqu'! 'a jatlhHa'. <-ta'> tlha'nIS <-neS>.

jIHagh  qubmo' -neS Dach DujwIj. moHaq reH <-ta'mo'> jIjatlhmo' mun 
<-neS> 'e' vIqelbe'.

> > 'ach jIyajbe'. puqnI'lI' Hot qama' Qob 'e' Dachaw''a'?
> > bortaS DaSuqnISpu'chugh qatlh jIyIntaH?"
>
>({Suq} strikes me as an odd verb to use, but {chav} and {ta'} and
>{DoQ} don't seem significantly better.)

In English the verb for what you do with revenge is "exact" so who 
knows! I used tIv before, but it wasn't right in Mahoun's mouth. It's 
okay if it's an odd verb here, because Mahoun isn't much for talking 
about revenge.

Thank you again for your feedback.

- Qov 




More information about the Tlhingan-hol mailing list