[Tlhingan-hol] nuq bop bom: 'ay' cha'vatlh wa'maH Hut: Hurgh wa' Dop - chIS latlh

Robyn Stewart robyn at flyingstart.ca
Mon Jul 9 17:12:23 PDT 2012


At 12:41 '?????' 7/9/2012, ghunchu'wI' 'utlh wrote:
>On Jun 22, 2012, at 7:32 PM, Qov <robyn at flyingstart.ca> wrote:
>
> > 219
> > Hurgh wa' Dop - chIS latlh
>
>(mIn retlhDu' DellaH 'e' chuplaw' DIvI' Hol ghuHlIj.)

pervam vIparHa'. mIn vIqelbe' vIqontaHvIS 'ach Qap.

> > SaplI'bogh 'avwI'vaD jatlh vajar, "pa'vamDaq neH quv Hublu'chugh, 
> maluj. nIchaw'chugh yaSpu'vam, yaHlIjDaq yIchegh.
>
>toH, ra'chu'be' vajar. wej mangghom mojpu' mang ghom.

mangghomHeyvam ra'lu'be'law'.

> > nawloghlIj yISovmoH. Dat quv yIHubrupchoH."
> >
> > "chay' quv HubrupwI'pu' vIngu'laH?" jatlh 'avwI'.
>
>mInDu' bejnISba'.
>
> > "bISov. ta' quvHa' ra'DI' yaS, qaDvIpbe' tlhIngan quv. SIbI' 
> bep," jatlh vajar. "Ha', reghovmeH Ha'qujrajDaq veDDIrvam 'ay' tItuQ."
>
>Two things:
>
>1) I know plural suffixes are not required, but it took me three times
>through this to understand that the grammar was correctly describing
>multiple bits of fur. And it wasn't until the fourth time that I fully
>recognized that it similarly implied multiple sashes. (The uncommon
>verb prefix {re-} might have distracted me a little.)

Interesting. I can't see tI-  and not know that it refers to 
multiples, and I would have a hard time thinking that a personal item 
like a Ha'quj with a -raj suffix referred to a shared item. It's like 
in English if you say "you guys go put wool representing sheep on 
your pants," I'm going to assume that each person has pants and that 
there's at least one sheep per pair of pants. I'm going to need a 
special explanation if you want me to understand that there is one, 
jointly-owned pair of pants, or that somehow one sheep is worn over 
multiple pairs of pants.

>2) It's speech from a character, not a textbook, so I should't
>complain too hard about its less than perfect clarity.

Usually when you don't get something right away I think it should be 
changed, but I'm happy with this one.

> > veDDIr chIS lunobpu' ghutar Hota'ro' je woH vajar
>
>**
>qar'a' lunobpu'_bogh_?

HIja', 'ej DImISmoHpu'chugh Qaghvetlh'e', jItlhIj.

> > 'ej 'oHvo' machbogh 'ay' puS chev. 'avwI'vaD nobchoH 'ach 'avwI' 
> DeSDu' 'uchtaHmo' yaSpu' lajlaHbe'.
> >
> > "wItlhabmoH neH 'e' DapIH'a'?" jatlh qama' qIppu'bogh ya 'ay' 
> Sogh'e'. "DuQuchmoHmeH DaH qang. wItlhabmoHDI' SIbI' numagh."
> >
> > jatlh vajar, "nuq maghlaH?"
>
>ghelchu'.
>
> > pa' HeHDaq vajar lutlhej Qochbogh yaSpu'. jatlh wa', "HoD, loD 
> quv SoHmo' pIvuv, 'ach yImaw'Qo'. maQapmeH maHIghnIS.
>
>QochwI'pu' qunnIS vay'. batlhHa' vanglu'taHvIS quv chavbe'lu' 'e' lubuSnIS.

SoHvaD HIghDI' vay' reH batlhHa' vang'a'? vIHarbe' jIH.

> > ghoqwI'Hey wItlhabmoHlaHbe'. wIHoH 'e' vIchup."
> >
> > 'Il mang 'e' Har vajar, 'ach ram. morghwI'pu' ngoQ, Degh je 
> Sovchugh Hoch, lI'.
>
>morgh chaH. tach luDan. Duj luSeH luneH qar'a'? qIQwI' chaHbe''a'?
>'ach tlhIngan Duj 'oH, 'ej moch Qaq qaDnISlu' 'e' raD tlhIngan tIgh.
>vaj qIQwI' chaHbe'. tlhIngan chaH!

qarbej!

> > may' law' SIQpu' vajar 'ej ngoDvam Sov: qaSpa' may' ghol 
> Dajonchugh 'ej qama'vetlhvaD QIn Danobchugh, qama' DatlhabmoHDI' 
> SIbI' QIn Hev Hoch. rut ghol ghIjmeH qama'vaD HIvwI' mI' ngeb ja' 
> vajar. luHarbe' ra'wI'pu' 'ach Harmo' QaS, Qap to'. cha' qama' nov 
> jonpu'DI', chaHvaD jeghmeH mIw Del vajar, ghIq wa' qama'vaD 
> jeghbe'wI' San 'agh, bejtaHvIS latlh[271].
>
>(*wewghew* lut vIparHa'qu'bogh vIqawtaH: <lupwI' mIr weH>. cha'
>qama'pu'vetlh cha' lut bertlham.)

*wewghew* vIbejpu' 'ej lutvetlh vIqaw 'ach rurbogh ghu' vIqawchu'be'.

> > qama' cha'DIch tlhabmoHlu'ta'DI' tugh jegh HochHom. 'IltaHchugh 
> 'avwI'vam vaj latlhpu' muvmoH. tojtaHchugh qay'be'. ra'wI'vaD, 
> nawloghDajvaD je QuS Delbej. *veS* yaSpu'vaD to'Daj QIj vajar, 'ej 
> tugh Qochbe'. pawDI' 'avwI ghom veb, qama' luQorghtaH luneHbe'.
>
>Heghchugh, Qobbe' 'ach QaHlaHbe'. yInchugh, QaHlaHqu' 'ej Qobqu'be'.
>'ej batlhHey voqnIS batlhna'.

SoHvaD QIjnISbe'law' vajar.

> > qama' lughoSqa'. DaH veDDIr 'ay'mey chIS tuQtaH 'op tlhInganpu' 
> 'e' legh vajar.
>
>Hoch quvbejwI'pu'vaD yap veDDIrvam chIS? ('ej qatlh reH chIS batlh Degh?)

chIS veD. qIj DIr. jomDI' veD cha'. veD bIngDaq loQ DIr leghlu'. 
Ha'quj Hotchugh veD, DIr Hurgh neH leghlaH vay'. chaq ghovlaHbe'.

> > bej 'avwI'. Qamqu' 'uchlu'taHvIS. qIplu'pu'mo' SoQchoHlI' nIHDaj 
> mIn. qoy'be'. jatlhbe'. Heghruplaw'. ghaHvaD veDDIr 'ay' mach 
> muchqa' vajar 'ej Qochbe'mo' latlh yaSpu', 'avwI' lutlhabmoH 
> lujonpu'bogh SuvwI'pu'.
> >
> > Ha'qujDajDaq veDDIr 'ay' tuQmoH 'avwI'. yuQvo' rurbogh veDDIrmey 
> qempu'mo' HochHom, Deghchaj ru' naw'laH Hoch. jatlh 'avwI', "Qapjaj quv."
>
>maj. HochvaD yap.

What I'm wondering is where they all get the safety pins.

> > lojmIt 'avbogh tlhInganpu' ghuHmoH vay'. mej 'avwI' 'e' luchaw' 
> pawpa' latlh QaS.
>
>wa' Dup'a' Hutlhlaw' ghom. nab vaQ 'oghta''a' vay'? Qu'vaD qeqta''a' Hota'ro'?

qaStaHvIS may' pIj choH ghu', pIj DeghnISmo' negh, yagh Dalaw' 
ghomvam. ra'be' vajar. DevwI'pu' lutu'lu'law' 'ej vajar vuD vuv.

- Qov 




More information about the Tlhingan-hol mailing list