[Tlhingan-hol] nuq bop bom: 'ay' cha'vatlh wa'maH wa': matlhwI' Sep matlhwI'

ghunchu'wI' 'utlh qunchuy at alcaco.net
Wed Jun 27 12:05:08 PDT 2012


On Fri, Jun 8, 2012 at 11:44 AM, Qov <robyn at flyingstart.ca> wrote:
> matlhwI' Sep matlhwI'

'eSSIm vavDaj je 'aghpu' maghwI' per. chaH 'agh'a' je DaHjaj per?

> QongtaH Mahoun 'e' lubejtaHvIS jol luQoy.

You're not supposed to put an aspect suffix on the second verb of a
SAO. Krankor would probably approve of it, though. I usually rework
things like this to be {QongtaHbogh Mahoun lubejtaHvIS}, though that
focuses more on the sleeper than the sleeping.

> jolpat rav lItHa' Qel Qugh 'ej
> Qa'barvaD lIH'egh. jatlh Qa'bar, "ghoSlI''a' je jonwI'?"
>
> "jISovbe', joHwI'. SIbI' jIQol net ra'. nIvnav vItuQtaH 'e' Dalegh. naDev
> rIQ'a' 'Iv?" jatlh Qugh.

muHaghmoH nIvnav Qel. 'aHDaj qempu' 'e' vItul.

> "SID ngo' vIqel. yIba'," jatlh Qa'bar. Qel yu'choH. tarven Hegh Hogh
> wanI'mey bop. qama' pongDI' Qa'bar, SIbI' Hoch chID Qel. potlhbogh De' chu'
> 'angbe'.

(The last sentence seemed awkward to me at first, but it might just be
because of the line break.)

> 'eSSImvaD lut rap ja'pu'. ravDaq Mahoun leghlaH Qel

leghlaH'a'? vaj ghu' vIyajHa'pu'. 'o' pa' machDaq Mahoun So'taH lojmIt
SoQ 'e' vIQub. jImujba'pu'.

> 'ej Sev, 'Iw
> SuD je leghlaHmo' ghaytan De' luSamta' 'e' loy. jatlh, "De' DaHevbe'pu'.
> DaHjaj 'e' vIghoj[320].
> [320] That's Lawrence's puntuation style. I think it works here to alleviate
> confusion, because DaHjaj is a noun.

When something precedes the {'e'} in the second sentence, I tend to
use a comma to indicate a brief spoken pause without the "end of
statement" inflection. A period makes me think that the first sentence
can stand alone without needing further context from the second one.
In most cases (such as the one written here) that's okay, but
something like {jIHeghpu' not 'e' yIpIH} would break that expectation.

> vIlaDbe'pu' jIH, joHwI'. vIlanDI', De' potlhqu'
> DungeH loD matlh 'e' vIHar. Dumawchugh ..."

mawbe'. chaq maw'moH.

> Qugh rI' vay'. QumwI'vo' jatlh, "Qugh Qel, qImyal Sa' pa'mey tIghoS."

pa'mey'e' ghaj. Despite being plural, the English "quarters" isn't
quite so explicit. On the other hand, a singular "suite" or even
"apartment" would carry the meaning well.

> jatlh Qa'bar, "yIjangQo'. bIratlh 'e' vIpoQ."
>
> "lu', joHwI'," jatlh Qugh. yejquv DevwI' potlh law' Sa' potlh puS net Sov.

tlhamDaq Qapba' moch, ra'DI'.

> QughvaD tarven ta much Qa'bar. rInDI' jatlh Qa'bar "Qugh Qel, ngebHa' ta 'e'
> DaHar'a'?"
>
> jatlh Qugh, "HIja'. vIvoq, joHwI'. *veS*Daq rIQDI' vay' pagh HeghDI' vInuD.
> mIwmeyDaj wIH vISov. ta'meyvetlh HeSlaH Sa'.

A transitive {HeS} feels to me like two things trying to occupy the
same space at the same time. Would it break any intended subtlety of
meaning to swap in the verb {ta'} and noun {HeS} instead? {HeSmeyvetlh
ta'laH Sa'.}

> yuDHa'qu'law'taH tarven.
> wanI'mey mISHa'moH De'vam."
>
> wewchoH jol. paw be', luch buq je. "joH quv," jatlh pawpu'bogh be'. "qaH'eng
> 'oH pongwIj'e'. jonwI' jIH."
>
> "maj. meHDaq HItlhej, Sogh," jatlh Qa'bar. pa' QIH'e' ta'pu'bogh Mossam pu'
> pojchoH jonwI'. loSlI' Qel. bItlaw'.

qatlh bIt? latlh De' pegh'a'? qImyal QeH'a' Haj'a', vIt Sovlu'DI'?

> Mahoun yInroH jIHmeH 'eSSIm, ravDaq torchoH. pIvtaHvIS Mahoun not
> tlhuHmeyDaj toghtaHmo', DaH DotlhDaj chovlaHchu'be'.

'eSSIm SuchDI' pIj Sotmo' qoj Seymo', ghaytan nom tlhuH pIvtaHvIS.

> Mahoun ghop 'uchtaH
> neH. jatlh Qel, "vInuD 'e' Dachaw'qang'a'?"

DochHa'qu' jay'. Mossam Doch law' Qel Doch puS!

> chaw' 'eSSIm. vemchoHchugh
> Mahoun, ghIjbe'meH Qel, Mahoun 'uch 'eSSIm, nuDtaHvIS Qel. yebvo' Sev teq
> ghIq yebvaD Qel Hoqra' lo' 'ej Sev chu' lan.

vajar DujDaq porgh rIQ vorlaH Hoqra' 'e' vIqawlaw'.

> HIq 'Iq tlhutlhbejpu' Mahoun.

HIq 'Iq vItlhutlhchugh, ghaytan jIbur: <'Iq HIq>.

> ghaHvaD HIq qIlbogh Hergh'e' nap nob Qel. "'ommeH porghDaj boQ. ghaytan tugh
> vemchoH," jatlh Qel. Mahoun retlhDaq QotchoH 'eSSIm 'ej Mahoun nach yach,
> loStaHvIS.

bangDaj SaHba'.

(vay' vIleghlaHbe' 'e' vItu'. chay' nguv Mahoun jIb?)

> jatlh Qa'bar, "'eSSIm?"
>
> loQ Sup 'eSSIm. Mahoun SaHqu'mo' tlhoS ghu'chaj lIjpu'. nov parmaq qIch
> Qa'bar 'e' QoyrupchoH 'eSSIm 'a cherghrup. DaH Mahoun potlh law' DevwI'
> vuDmey potlh puS. jatlh 'eSSIm, "joHwI'?"

yoychoHlaw' tlham. qen wo' potlh law' Hoch potlh puS.

> jatlh Qa'bar, "Mahoun DaSaHqu'ba'. qatlh jIHvaD DaqDaj Da'ang? vIHoHbe'
> chay' 'e' DaSov?"
>
> ba'choH 'eSSIm. jatlh, "vISovbe'pu', joHwI'. DaHoH 'e' vIHaj. mughelta'mo'
> tlhIngan yejquv DevwI', jIlobta'. wo' vItoy'."

ngeDbe'ba' yol'a'Daj.

> tlhoS tlhup Qa'bar. jatlh, "qeylIS rol quv. vavlI', SoH je lIrurbogh
> rewbe'pu' matlh vIqotlhmeH, wo' vItoy'chu'jaj."

vIparHa'qu'. nuqDaq 'oH <naD> leQ'e'?

> There will be a few days posting break before I begin sending 'ay''a' wa'maH
> wa'. At least there's no cliffhanger this time.

Even with the apparent empty week, I'm not catching up very well. I
will probably still be reading things for the first time two months
from now. Maybe I can do an in-person {laDlI' ghunchu'wI'} at qep'a'.

-- ghunchu'wI'



More information about the Tlhingan-hol mailing list